Cyfieithiad Cymraeg yn cyrraedd yn fuan.

Welsh translations coming soon.

Close
Four cyclists riding along a path lined with trees.
Blue illustration of a moth with heart shaped wings.

Rhowch iechyd wrth wraidd man gwyrdd

12-02-2025

Dechreuwch arni gyda...

Astudiaeth Achos

Canllaw

Dechreuwch arni gyda...

Pan mae natur yn byw’n agos, rydyn ni oll yn elwa ar y buddion. Mae mynediad gwell at fannau glas a gwyrdd o ansawdd dda a chyfoethog o ran natur yn gwella iechyd a llesiant cymunedau lleol.
Adfer natur - Presgripsiynu gwyrdd
Gweld yr holl adnoddau

©Delweddau’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol / John Millar

Gweithio ar y cyd i roi iechyd wrth wraidd mannau glas a gwyrdd

Mae’n ffaith bod treulio amser yn yr awyr agored o fudd i’n llesiant meddyliol a chorfforol. Hyrwyddwch y buddion cyffredin a all hyn gynnig i bobl a byd natur drwy osod iechyd wrth wraidd eich man gwyrdd a glas.

Y Fictoriaid oedd y cyntaf i gydnabod bod mynediad at fannau gwyrdd mewn trefi a dinasoedd yn gallu cynorthwyo iechyd cyhoeddus. Mae llawer o’u parciau a’u gerddi yn parhau wrth wraidd diwylliant cymuned leol hyd heddiw.

Yn fwy diweddar, fe amlygodd pandemig Covid-19 y pwysigrwydd o groesawu man gwyrdd yn agos i adref – ond eto, nid oes gan filiynau o bobl mewn ardaloedd trefol fynediad.

Caiff ei adlewyrchu mewn polisi cymdeithasol, hefyd. Mae Cynllun Amgylcheddol 25 Mlynedd Defra yn galw ar fynediad at yr amgylchedd naturiol gael ei blethu i strategaethau Bwrdd Iechyd a Lles lleol.

Mae hyn yn cyflwyno cyfle i awdurdodau lleol ddatblygu partneriaethau newydd a thraws-sector nad ydynt yn unig yn mynd i’r afael ag anghydraddoldebau o ran mynediad ac iechyd, ond hefyd yn cyflawni buddion i fyd natur hefyd.

Parciau i’r bobl yn Camden ac Islington

Mae’r timau yng Nghynghorau Bwrdeistref Camden ac Islington yn gweithio â phartneriaid ledled y sectorau iechyd a gwirfoddol i roi help llaw i bobl a byd natur. Gwrandewch arnyn nhw’n myfyrio ar sut mae eu strategaeth ‘Parciau ar gyfer Iechyd’ yn newid mannau gwyrdd a pharciau cyhoeddus fel asedau iechyd i’r gymuned gyfan.

Darllen y strategaeth i ganfod eu gweledigaeth
A group of people stood on mats practising yoga in an orchard.

©Delweddau’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol / Annapurna Mellor

“Mae ynghylch sut rydym yn atal pobl rhag bod yn sâl fel nad oes angen iddyn nhw ymweld â meddyg na’r ysbyty, ac mae parciau’n cynnig i seilwaith i gynorthwyo â hynny.”

Ollie Jones - Cyfarwyddwr Hamdden, Bwrdeistref Camden Llundain

Three young people walk down a path in a park. There is trees and housing in the background.

©Delweddau’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol Rob Stothard

“Mae’n wych gweld meddygon teulu yn cefnogi presgripsiynu cymdeithasol gwyrdd. Gallwn ddefnyddio parciau i gyflawni ymyraethau iechyd fel ffisio neu therapi siarad - mae bod mewn man gwyrdd yn ychwanegu at lesiant cyffredinol.”

Neuadd Cerdic - Pennaeth Adfer, Cyfranogiad ac Ymgysylltiad yn Ymddiriedolaeth Sefydledig GIG Gogledd Llundain

Volunteers planting trees with shovels.

©Delweddau’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol Rob Stothard

“Mae partneriaethau â sefydliadau, elusennau a grwpiau lleol yn allweddol. Trwy feddwl yn y ffordd hon, fe wnaeth hefyd agor cyfleoedd am gynigion ariannu ar y cyd, sy’n creu cyfle pwerus iawn i gyflawni buddion i’r gymuned ehangach.”

Barry Emmerson - Pennaeth Parciau, Chwaraeon a Gweithgareddau Corfforol ym Mwrdeistref Islington Llundain

A woman take a picture on her phone of some blossom on a tree.

©Delweddau’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol Rob Stothard

“Dywedodd grŵp cymunedol o ferched Mwslim wrthym ni nad ydynt yn hoffi cŵn. Aethom ati i esbonio ein bod â pharciau heb gŵn, fel eu bod yn gallu teimlo’n fwy cyfforddus ac yn ymgysylltu yn eu mannau gwyrdd lleol.”

Barry Emmerson - Pennaeth Parciau, Chwaraeon a Gweithgareddau Corfforol ym Mwrdeistref Islington Llundain

A group of people walks down a path in a park.

©Delweddau’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol Rob Stothard

“Mae’r trysorau gwyrdd hyn yn rhoi man i ymarfer ein cyrff a’n meddyliau a hwyluso’r cysylltedd yr ydym yn llewyrchu arno. Mae ein parciau yn hybiau cymunedol yr awyr agored.”

Aelod Octopus Community Network, Islington

Asedau iechyd hanfodol gyda buddion ariannol sylweddol

Mae buddsoddi mewn parciau a mannau gwyrdd yn ffordd effeithiol o ran costau o hyrwyddo iechyd a llesiant. Mae ymchwil yn dangos y gall gyflawni arbedion sylweddol i’r GIG a gwerth i drigolion lleol.

£800m

o arbedion mewn costau iechyd bob blwyddyn oherwydd tyfiant trefol.

Mae’r arbed hwn yn ganlyniad i’w waith o helpu i dynnu llygredd aer mewn trefi a dinasoedd.

Gweld y data ONS

-45%

yw’r gostyngiad yn y risg o iechyd gwael oherwydd treulio amser ym myd natur.

Mae pobl yn llai tebygol o ddioddef o faterion iechyd os ydynt yn treulio dwy awr yn ymweld â man gwyrdd pob wythnos.

Darllen yr adroddiad

£185m

yn cael ei arbed mewn triniaethau iechyd meddwl oherwydd ymweliadau rheolaidd â choetiroedd.

Mae hyn oherwydd bod pobl sy’n ymweld â choetiroedd yn aml yn llai tebygol o ddioddef o iselder a gorbryder.

Gweld yr ystadegau

£3.91

yw'r gwerth a enillwyd ar bob £1 a wariwyd ar chwaraeon cymunedol a gweithgarwch corfforol.

Mae'r enillion hyn yn rhannol oherwydd y buddion y mae'n eu cynhyrchu i bobl a chymunedau.

Mynd i Sport England.

Sut i roi iechyd wrth wraidd parciau a mannau gwyrdd

Gall y deg cam yn y canllaw hwn eich helpu i gyflawni buddion iechyd gwell i gymunedau yn eich parciau a’ch mannau gwyrdd. Fe'i dyluniwyd i chi eu dilyn a'u hail-ymweld yn y drefn sydd fwyaf addas ar gyfer eich lle chi. Cliciwch isod am gipolwg ar beth sydd wedi’i gynnwys ym mhob cam, neu lawrlwythwch y canllaw llawn gydag enghreifftiau drwy ddefnyddio’r botwm ar y dde.

Lawrlwytho’r canllaw llawn (Saesneg) Lawrlwytho’r canllaw llawn (Cymraeg)

1

Aseswch seilwaith man gwyrdd

2

Edrychwch ar y data iechyd

3

Dewch i adnabod eich cymunedau

4

Gweithiwch ag iechyd cyhoeddus

5

Rhowch eich mannau gwyrdd ar waith

6

Grymuswch eich cymunedau

7

Hyrwyddwch eich mannau gwyrdd

8

Buddsoddwch yn eich gweithlu

9

Cyflwynwch achos dros fuddsoddiad

10

Ymgorfforwch o fewn strategaeth

Ffyrdd i groes-beillio natur a pholisïau natur

Pan mae natur yn ffynnu, rydyn ni oll yn elwa ar y buddion. Dewch ag uchelgeisiau iechyd ac amgylcheddol yn agosach drwy strategaethau a pholisïau sy’n bodoli, i helpu i greu partneriaethau traws-sector, mannau gwyrdd a chymunedau cryfach a mwy cadarn.

Asesiad Anghenion Strategol ar y Cyd (JSNA)

Mae JSNA yn ystyried anghenion gofal cymdeithasol ac iechyd cymunedau lleol. Yn cynnwys mynediad gwella at fannau gwyrdd, i roi help llaw i bobl a byd natur. Gallai mentrau amrywio o bresgripsiynu cymdeithasol gwyrdd ar gyfer iechyd meddwl, i ymyraethau ar sail natur fel garddio cymunedol.

Gweld enghraifft South Tees
Gweld enghraifft South Tees
Two people tipping a wheelbarrow of soil into a raised bed.

Cynlluniau Seilwaith y GIG

Mae Cynlluniau Seilwaith y GIG yn darparu strategaeth 10 mlynedd i ystadau GIG. O erddi therapi galwedigaethol i blannu sy’n ystyriol o beillwyr mewn iardiau ysbytai, gall cynlluniau wella llesiant a chefnogi adferiad natur ar yr un pryd. Ydych chi wedi gweld enghraifft wych o hyn?

Anfonwch e-bost atom os ydych wedi gweld enghraifft
Anfonwch e-bost atom os ydych wedi gweld enghraifft

Strategaethau Seilwaith Gwyrdd (GI)

Gall strategaethau GI helpu i adeiladu nodweddion naturiol mewn amgylcheddau trefol. Maent yn fframwaith ar gyfer mannau gwyrdd a glas sy'n mynd i’r afael ag anghydraddoldebau iechyd hefyd. Mae gan Fframwaith Seilwaith Gwyrdd Natural England adnoddau a chyngor at sut i ganolbwyntio ymdrechion mewn ardaloedd lle mae mynediad prin at natur.

Darllen Strategaeth Seilwaith Gwyrdd Manceinion
Darllen Strategaeth Seilwaith Gwyrdd Manceinion

Cynlluniau Datblygu Lleol

Mae cynlluniau datblygu lleol yn nodi gweledigaeth a fframwaith ar gyfer datblygu ardal. Mae’r Fframwaith Polisi Cynllunio Cenedlaethol yn amlinellu elfennau allweddol i'w cynnwys o fewn iechyd cymdeithasol a’r amgylchedd. Gofynnwch i bobl leol i leisio sut allai mynediad at fannau gwyrdd o ansawdd fod o fudd i’w llesiant.

Anfonwch e-bost atom os ydych wedi gweld enghraifft
Anfonwch e-bost atom os ydych wedi gweld enghraifft

Enillion net bioamrywiaeth

Mae Enillion Net Bioamrywiaeth yn rheoliad cynllunio gorfodol. Mae’n cyflwyno cyfleodd i berchnogion tir, gan gynnwys awdurdodau lleol a’r GIG, i sefydlu ffrydiau refeniw newydd sy’n creu mannau gwyrdd ansawdd uchel er budd pobl a byd natur. Cynnwys partneriaid gofal iechyd yn y broses gynllunio i ymestyn buddion llesiant ymhellach.

Ewch i Natural England am ragor
Ewch i Natural England am ragor

Strategaeth Adfer Natur Leol (SANL)

Gall Strategaeth Adfer Natur leol nodi cyfleoedd i ddiogelu ac adfer cynefinoedd naturiol, a hynny wrth hefyd warchod a gwella iechyd cymunedau lleol. Cynhwyswch bobl o’r sectorau gwirfoddol ac iechyd, i helpu i gynyddu’r nifer o hyrwyddwyr traws-sector ar gyfer rhaglenni adfer natur ehangach.

Canfod SANL Gorllewin Lloegr
Canfod SANL Gorllewin Lloegr

Presgripsiynu Cymdeithasol

Mae presgripsiynu cymdeithasol, gan gynnwys gweithgareddau yn seiliedig ar natur fel presgripsiynu cymdeithasol gwyrdd, yn helpu i wella iechyd meddyliol a chorfforol pobl. Gall mentrau fel grwpiau cerdded lleol, garddio cymunedol a chynlluniau celfyddydau parcio wella nifer ac ansawdd mannau gwyrdd lleol, a lles cymdeithasol

Darllen strategaeth Partneriaeth Gofal Integredig Manceinion Fwyaf
Darllen strategaeth Partneriaeth Gofal Integredig Manceinion Fwyaf

Cynlluniau Gwyrdd GIG Lloegr

Mae Cynlluniau Gwyrdd GIG Lloegr yn cefnogi ymrwymiad y GIG am allyriadau carbon sero net. Gall y GIG a phartneriaid amgylcheddol ddod ynghyd i gynllunio sut all y mannau hyn gefnogi iechyd, llesiant a bioamrywiaeth. O berllannau ysbytai i ddolydd bychain ar safleoedd gofal iechyd.

Gweld enghraifft Cynllun Gwyrdd
Gweld enghraifft Cynllun Gwyrdd

Dysgwch ragor am reoli mannau gwyrdd ar gyfer iechyd

Strategaeth Parciau ar gyfer Iechyd Cynghorau Camden ac Islington

Cyfrif Cyfalaf Naturiol ar gyfer Llundain gan Vivid Economics

Blog Sport England