Cwestiynau cyffredin am achrediad
©Delweddau’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol / James Dobson
Dechrau arni
Sut ydw i’n dechrau arni?
Rydym yn argymell cymryd ychydig o amser i wneud synnwyr o’r meini prawf achredu llawn. Meddyliwch am eich uchelgais a’r gwaith presennol yn yr ardal hon, pwy sydd yn rhan ar hyn o bryd a phwy o’ch sefydliad a thu hwnt y gallech eu cynnwys yn y sgwrs Mae adnoddau i’ch helpu i asesu eich parodrwydd i gyflawni newid uchelgeisiol. Mae’r adnodd hunanwerthuso yn cynnig persbectif manwl ar gryfderau a meysydd i’w gwella yn eich lle. Mae’r adnodd yn cyflwyno metrigau, galluogwyr a fframwaith ar gyfer sesiwn fyfyriol i archwilio blaenoriaethau’r dref neu ddinas. Efallai y byddwch yn dewis defnyddio’r llawlyfr achredu i asesu eich gwaith presennol yn erbyn y meini prawf.
Sut mae’r adnodd hunanwerthuso yn gweithio?
Trwy gyfrwng hunanwerthuso, mae’r adnodd yn cynnig persbectif manwl ar gryfderau a meysydd i’w gwella yn eich lle. Dylai’r adnodd hefyd fod yn ddefnyddiol wrth arwain sgyrsiau grŵp rhwng adrannau ac ar draws partneriaethau. Caiff hunanwerthuso ei drefnu i dair prif adran:
- Mae metrigau yn eich cyflwyno i lond llaw o ffynonellau data agored i ddechrau deall yn well eich sylfaen bresennol a meddwl am gyfiawnder amgylcheddol yn eich lle. Mae’r rhestr fetrigau yn arweiniad a dylai gael ei ategu â gwybodaeth leol ac ymgysylltiad cyhoeddus/cymunedol. Gall y data hwn roi cipolwg ar y sefyllfa bresennol yn eich ardal drefol.
- Mae galluogwyr yn eich helpu i asesu gallu cyfannol eich tref neu ddinas i gynllunio a chyflawni newid uchelgeisiol a thrawsnewidiol.
- Mae myfyrdodau yn canolbwyntio ar archwilio blaenoriaethau eich tref neu ddinas ar ôl myfyrio ar ganlyniadau adran un a dau.
Efallai y byddwch yn ystyried ail-wneud y gwerthusiad yn y dyfodol er mwyn mesur eich cynnydd.
Sut ydw i’n gwneud cais?
Gallwch ddefnyddio’r ffurflen ar y wefan, yn www.naturetownsandcities.org.uk/accreditation. Sicrhewch eich bod wedi cael sgwrs â’ch sefydliadau partner gan y bydd angen iddyn nhw gael eu rhestru ar eich cais. Rydym angen un cais i bob lleoliad, felly dewiswch pwy fydd y prif ymgeisydd – yn gyfrifol am gyflwyno’r cais ac uwchlwytho’r dystiolaeth, a sicrhewch fod yr awdurdod lleol perthnasol yn cael ei gynnwys fel partner. Gall y ffurflen gais gael ei gweld yn llawn cyn gwneud cais, ac rydym yn argymell defnyddio’r llawlyfr achredu i baratoi eich cais.
Pa fathau o sefydliadau partner dylem fod yn sgwrsio â nhw?
Meddyliwch am bwy all gyfrannau at y trawsnewidiad yn eich lle. Meddyliwch yn eang am bartneriaid o sectorau, themâu a mathau o sefydliadau gwahanol e.e. iechyd, trafnidiaeth, adfywio economaidd, prifysgolion, sgiliau ieuenctid a chyflogadwyedd, hinsawdd, ecoleg, ymddiriedolaethau bywyd gwyllt, grwpiau cymunedol, busnesau ayyb. Mae pecyn cymorth partneriaethau wrthi’n cael ei ddatblygu a fydd efallai yn help i arwain eich ffordd o feddwl.
Beth yw ystyr cynnwys uwch noddwr yn y weledigaeth?
Rydym yn chwilio am dystiolaeth eich bod wedi ennyn peth o ddiddordeb uwch noddwyr a bod y weledigaeth yr ydych wedi ei gosod i’ch lle yn cael ei chefnogi. Mae hyn yn debygol o gynnwys cael eu cymorth ar y cychwyn cyntaf, cyn ichi fynd ymlaen i gyd-ddylunio’r weledigaeth, gan eu cadw â’r diweddaraf drwy gydol ei datblygiad, gan ofyn am eu mewnbwn, a chael eu cymorth ffurfiol ar y diwedd. Gall tystiolaeth o uwch noddwyr fod yn ddatganiad ysgrifenedig yn y weledigaeth, darn o flaen y camera, neu bost blog ayyb. Rydym yn chwilio am dystiolaeth eich bod wedi ennyn diddordeb uwch noddwyr yn yr awdurdod lleol perthnasol a thu hwnt e.e. Arweinydd y cyngor, y maer os yn berthnasol, Uwch Weithredwyr ymddiriedolaethau lleol a sefydliadau eraill y sector gwirfoddol, penaethiaid cyrff eraill y sector cyhoeddus e.e. iechyd, trafnidiaeth, heddlu, prifysgolion.
Cefnogaeth
Beth yw’r cysylltiad rhwng grant Trefi a Dinasoedd Byd Natur a’r achrediad?
Nid yw achrediad yn amod y grant ac y mae ar agor i bawb. Wedi dweud hynny, mae’r cynlluniau grant a’r achrediad yn cyd-fynd yn dda yn fwriadol. Gall y grant ei ddefnyddio i helpu lleoliad i gwblhau’r gweithgareddau a’r tasgau sy’n angenrheidiol i ennill achrediad. Gall y meini prawf achredu gynnig rhestr wirio ddefnyddiol i’w hystyried wrth feddwl am waith os dyfarnir grant. Fodd bynnag, gyda chymorth ychwanegol ar gael drwy’r rhaglen, mae achrediad o fewn cyrraedd i leoedd, boed gyda’r grant neu ddim.
Sut mae hyn yn cyd-fynd â pholisïau, strategaethau, cynlluniau gwaith, cynlluniau prosiect a chyflawniad sy’n bodoli?
Dylai’r achrediad ddarparu fframwaith defnyddiol i adolygu polisïau, strategaethau, cynlluniau gwaith, cynlluniau prosiect a chyflawniad sy’n bodoli. Er enghraifft, os oes gan le strategaethau seilwaith gwyrdd sy’n bodoli, gallai hyn gynnig bwlch i adolygu, diweddaru ac ychwanegu deunydd ategol cyn ei gyflwyno am achrediad. Bydd y gweithgareddau allweddol a awgrymir yn helpu’r rhai sy’n newydd i’r agenda a gyda gobaith yn gweithredu fel arweiniad i’r sawl sydd eisoes wrthi. Anogir parhau â chyflawniad ochr yn ochr â’r gwaith hwn (os yw grŵp cymunedol yn cyflawni gweithgareddau neu wyrddio cymdogaethau, dylai hyn barhau). Mae achrediad ynghylch cyfuno gwaith presennol i un darlun cydlynol, gan fod â’r stad feddyliol a’r arweiniad i feddwl yn fwy strategol am weledigaeth y lle yn y dyfodol ac ychwanegu at bartneriaethau sy’n bodoli a chyflawniad.
Sut mae Seilwaith Gwyrdd Natural England yn cyd-fynd â hyn?
Mae’r Fframwaith Seilwaith Gwyrdd yn cael ei gynnwys yn yr achrediad fel y safonau arferion gorau. Gall y fframwaith, safonau ac egwyddorion fod o fudd arbennig wrth ddatblygu eich strategaeth seilwaith gwyrdd ac ar gyfer darparu tystiolaeth ei bod yn cael ei datblygu mewn ffordd a arweinir gan dystiolaeth. Caiff ceisiadau eu hasesu yn ôl sut mae’r strategaeth wedi’i datblygu e.e. tystiolaeth o gyfranogiad cymunedol, gweithio mewn partneriaeth, cyd-ddylunio a meddwl yn gyfannol am ddulliau cyflawni a chanlyniadau traws-sector.
Pa gymorth a fydd ar gael i leoedd sy’n ymwneud â’r broses achredu?
Mae llawer o gyfleoedd i dderbyn cymorth ar gyfer gwneud gwaith sy’n angenrheidiol i ennill achrediad, o’r grant meithrin capasiti i adnoddau dysgu, astudiaethau achos, cyngor arbenigol a mentora rhwng cyfoedion, a hyn oll drwy’r rhaglen Trefi a Dinasoedd Byd Natur. Bydd hefyd cyfres o sesiynau cymorth achredu misol a gynhelir ar-lein i’r rheiny sy’n ymwneud â’r broses achredu gael cymorth neu arweiniad gan y rhaglen ac oddi wrth ei gilydd. Cofrestrwch ar gyfer y cylchlythyr i gael y wybodaeth ddiweddaraf.
Cymhwystra
Pwy all wneud cais am achrediad?
Gall ceisiadau eu gwneud gan bartneriaethau yn seiliedig ar le sy’n cynnwys yr awdurdod lleol, sefydliadau VCSE, y sector preifat, a rhanddeiliaid eraill y sector cyhoeddus. Bydd angen i bob sefydliad sy’n rhan o’r bartneriaeth lofnodi a dychwelyd y telerau ac amodau. Nid oes rhaid i’r awdurdod lleol arwain y cais, ond mae angen iddyn nhw fod yn rhan fel bod uwch gymorth a chymeradwyaeth yn cael eu cyflawni a gellir ymgorffori cynlluniau ar raddfa dref, dinas neu fwrdeistref. Bydd angen i’r bartneriaeth enwebu prif ymgeisydd a fydd yn gyfrifol am gydlynu’r broses o gasglu a chyflwyno’r cais a sicrhau llofnodion y partneriaid eraill. Bydd cytundebau trwyddedu yn cael eu gwneud yn unigol rhwng y rhaglen a’r sefydliadau sy’n dymuno arddangos yr arwydd wedi achredu.
A all awdurdodau lleol dan fesurau arbennig (e.e. S114) wneud cais?
Cânt, nid oes unrhyw gyfyngiadau ar wneud cais os yw awdurdod lleol dan fesurau arbennig.
Beth sy’n cyfrif fel tref neu ddinas?
Nid oes maint poblogaeth na daearyddol diffiniedig, cyn belled â bod y lle mewn ardal drefol. Mae dros 80% o boblogaeth y DU yn byw mewn ardaloedd trefol. Bydd dod â byd natur i bob cymdogaeth yn cael yr effaith gymdeithasol, amgylcheddol ac economaidd fwyaf. Gall lleoedd weithio fel ardaloedd trefol unigol, gyda threfi, dinasoedd neu fwrdeistrefi cymdogol neu ledled awdurdodau cyfunol. Anogir gweithio mewn partneriaethau ond mae rhaid ichi gael un prif ymgeisydd oherwydd gall lleoedd ddim ond cyflwyno un cais i bob tref neu ddinas.
A all lleoedd yng Nghymru, yr Alban ac Iwerddon wneud cais am achrediad?
Mae’r achrediad wedi’i lansio fel peilot yn Lloegr yn unig. Mae’r partneriaid sefydlu mewn trafodaethau ag asiantaethau llywodraethol yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon o ran ei sefydlu fel cynnig DU gyfan. Mae gweddill y rhaglen Trefi a Dinasoedd Byd Natur ar agor i bawb.
A all awdurdodau cyfunol wneud cais?
Mae’r meini prawf achredu yn berthnasol i wahanol raddfeydd, o drefi bychain hyd at awdurdodau cyfunol. Rydym yn croesawu ceisiadau gan awdurdodau cyfunol, ond rydym yn argymell dechrau’n fach a gweithio i fyny. Efallai y bydd trefi neu ddinasoedd unigol mewn gwell sefyllfa i wneud cais yn gyntaf gan y gall fod yn haws gwneud y gwaith angenrheidiol ar raddfa lai, ac yna bydd yn bosib ehangu i’r lefel ranbarthol, gan ddod â sawl tref a dinas ynghyd dan fodelau gweithredu a gweledigaethau cyffredin. Fodd bynnag, os ydych wedi arfer gweithredu ar raddfa ranbarthol ac mewn sefyllfa dda i wneud cais fel awdurdod cyfunol, byddem yn annog hynny yn ogystal.
A allwn ni gyflwyno cais ar y cyd â lleoliad cymdogol?
Yn debyg i’r uchod, byddem yn argymell dechrau’n fach a gweithio i fyny, gan ei bod hi’n haws ennill cydsyniad ar raddfa lai, fodd bynnag, os ydych yn dymuno ffurfio partneriaeth â thref, dinas neu fwrdeistref gymdogol ac ysgrifennu gweledigaethau a strategaethau ar y cyd a chreu partneriaeth fawr, yna byddai hynny’n cael ei annog. Wedi’r cyfan, rydym yn ymdrechu am drawsnewidiad eang ac uchelgeisiol i ardaloedd trefol er mwyn cyflawni’r buddion a ddymunir i bobl, lle, byd natur a’r hinsawdd.
All bwrdeistrefi Llundain wneud cais?
Cânt, gall y meini prawf achredu ei gymhwyso i fwrdeistref Llundain. Yn yr achos hwn, byddai bwrdeistref yn cael achrediad gyda’r geiriau “X, Bwrdeistref Fyd Natur”. Rydym hefyd yn annog bwrdeistrefi Llundain i wneud cais ar y cyd os yn bosibl.
Hyd y cais a’r dyfarniad
Pryd all lleoedd wneud cais am achrediad?
Mae ceisiadau nawr ar agor ar gyfer achrediad lefel un: Sylfaenol. Gallwch wneud cais yma. Achrediad lefel dau: Bydd y lefel uwch ar gynnig yn fuan.
Pa mor hir fydd ennill achrediad yn cymryd?
Bydd hyn yn amrywio. Bydd gan rai lleoedd y pethau priodol ar waith i ennill achrediad lefel un Sylfaenol mewn dim o amser a symud ymlaen at lefel dau Uwch. Efallai y bydd eraill angen mwy o amser a mwy o gymorth i sefydlu partneriaethau cadarn, gosod eu gweledigaeth a datblygu eu strategaeth seilwaith gwyrdd a chyrraedd cerrig milltir lefel un. Gall yr adnodd hunanwerthuso helpu lleoliad i ddeall eu sefyllfa bresennol lle y gellir gwneud ychydig o ddadansoddiad bwlch.
Beth yw’r goblygiadau adnoddau o wneud cais am achrediad?
Nid oes cost i wneud cais, mae dim ond yn ymofyn am amser pobl.
Am faint mae’r achrediad yn para?
Dyfarnir yr achrediad i le am dair blynedd. Bydd lleoliad yn derbyn negeseuon atgoffa i ddatblygu tystiolaeth fel rhan o adolygiadau blynyddol i gadw mewn cyswllt yn ystod yr amser hwn. Ar ôl tair blynedd, bydd proses mwy ffurfiol o ail-achredu a all gynnwys adolygiad gan gyfoedion.
A oes terfyn amser i gyflwyno cais?
Na, nid oes terfyn amser. Rydym ar agor nawr i geisiadau gan leoedd yn Lloegr a byddwn yn cynnal paneli rheolaidd i wneud penderfyniadau drwy gydol y flwyddyn fel y gallwn ddod yn ôl atoch yn brydlon gyda’r penderfyniad ac adborth.